Aanvullende informatie

Na 1870 hadden de Europese staten eigenlijk allemaal grote legermachten waar ze mee pronkten. De militaire dienstplicht bestond ook, je moest voor 1,2, of 3 jaar aanmelden. Duitsland nam deel aan handel en vond dat ze haar leger ook wel kon uitbreiden. Andere landen keken hier met argusogen naar. Bismarck was bang dat zijn nu succesvolle Duitse imperium door andere landen werd dwarsgezeten. Hij nam voorzorgsmaatregelen en vormde de Tripple Alliante met Oostenrijk, Hongarije en Italië. Engeland had altijd de beste vloot gehad, maar Duitsland was nu ook bezig een aardige vloot op te bouwen. De Tripple Alliante en de uitbreiding van de vloot waren redenen voor Engeland om zich niet meer helemaal afzijdig te houden van het vaste land, maar ook om zich heen te kijken.

Als antwoord op de Tripple Alliante vormden Frankrijk, Engeland en Rusland de Triple Entente.

Duitsland gaat de Triple Entente testen, en probeert een wig te drijven tussen Frankrijk en Engeland. In 1905 gaat de Duitse Keizer Willem II naar Marokko, hij preekt daar dat ze zich moeten verzetten tegen de Fransen. Hiermee probeerde hij de net nieuwe goede verstandhouding tussen Frankrijk en Engeland (over Marokko en Egypte) te verstoren. Dit mislukte, Frankrijk en Engeland hielden een conferentie en drukten samen de vrijheidsbeweging de kop in.

Rusland en Engeland komen nader tot elkaar door Perzië eerlijk te verdelen.

Ondertussen dreigde er een crisis op de Balkan, het Ottomaanse rijk wankelde. Er waren veel etnische en religieuze verschillen tussen de landen op de balkan, eenheid was ver te zoeken. De eerste crisis begon met een geheime afspraak tussen de Russische en Oostenrijkse ministers, zij maakten een afspraak waarin Rusland toestand dat Oostenrijk, Bosnië zou annexeren en Oostenrijk zou dan de weg vrij maken voor Rusland. Dit zou gebeuren op een conferentie, maar Oostenrijk wachtte dit niet af en annexeerde zelf gelijk Bosnië. De Serven waren furieus want die zagen Bosnië als hun bezit. De Russen net zo, maar de Tripple Entente steunt ze niet. Ondertussen maken Bulgarije, Griekenland, Servië en Albanië zich los van het Otttomaanse rijk.

Bosnië werdt onder toezicht van Oostenrijk- Hongarije gesteld.

Na de moord op Frans Ferdinand van Oostenrijk – Hongarije in Servie, stelde Oostenrijk – Hongarije een ultimatum op. Zou hier niet aan voldaan worden, dan kwam er een oorlog. In eerste instantie aarzelden de Engelsen om mee te doen aan de oorlog. De Duitsers hoopten dat ze niet mee zouden doen. De Fransen hoorden pas op het laatste moment (3 augustus) dat de Engelsen mee zouden doen.

De moord op Francis Ferdinand was natuurlijk niet de enige aanleiding tot de oorlog, maar wel de druppel die de emmer deed overstromen. Iedereen leefde in angst voor oorlog en alle landen hielden zich maar aan hun allianties. Duitsland was bang voor een twee fronten oorlog, Frankrijk aan de ene kant, Rusland aan de andere.

Duitsland stelde het Von Schlieffen Plan op. Dit was bedoeld om de twee fronten oorlog te winnen. Het was gebaseerd op het leggen van een goede spoorlijn, zodat ze snel van de ene kant van het land naar het andere konden om te vechten. Het was de bedoeling om snel door België te gaan, daar de kust ondertussen innemen en door naar Parijs om dat te bezetten. Als dit was gebeurd, dan vervolgens met de trein richting Rusland en daar aanvallen. Het was de bedoeling de oorlog snel, zonder te veel inspanning te winnen.

Op 3 Augustus werd het plan in de praktijk gebracht. Maar ze waren niet snel genoeg bij Rusland en die viel vervolgens zelf aan. Ook bij Frankrijk leek het eerst goed te gaan maar ze raakten uitgeput. Het sleepte door en op een gegeven moment kreeg was het zover dat Frankrijk/ Engeland aan de ene kant stond en Duitsland aan de andere. Alle artillerie verdween en het voetvolk bleef over. Deze konden niet zomaar door de velden lopen want een nieuw wapen had zijn intrede gedaan; het machine geweer. Het voetvolk groef zich in om aan vuur te ontkomen. Daarom wordt deze oorlog ook wel de loopgravenoorlog genoemd.

Ook de communicatie verliep erg slecht, met als gevold dat je door je eigen achterban beschoten kon worden. De hoge militairen maakten van te voren blauw drukken die gelijk aan het begin van de slag al niet meer klopten. Dit kon ook niet bijgesteld worden door gebrek aan communicatie tussen de loopgraven.

De Engelsen zetten een nieuw programma op, er waren twee klassen goederen, de een was voor militaire voorraden en de andere voor voedsel. Ze waren dit verplicht om aan Frankrijk te leveren om zo te voorkomen dat het leger uitgehongerd werd. De Duitsers vielen ze wel eens aan, maar hier kon eigenlijk geen notie van gemaakt worden. Maar later in 1915 werd Duitsland actief met aanvallen vanuit onderzeeboten tegen de Engelsen, om zo de handel dwars te zitten. In 1915 viel Duitsland de Lusitania aan, in deze boot bevonden zich 1200 passagiers waarvan 118 Amerikaans waren.

In 1916 probeert Wilson (Amerika) te bemiddelen tussen de partijen maar dit mislukt. De landen willen allebei de totale overwinning en ze hebben niets meer te verliezen (qua economie). In 1917 roept Duitsland uit tot een onbeperkte duikboten- oorlog. Iedereen mag worden aangevallen. Nu wordt het dus wereldwijd. Amerika gaat zich er ook mee bemoeien en verklaart de Oorlog aan Duitsland omdat hun economie er nu ook onder leidt.

In 1917 trekken de Russen zich terug uit de oorlog. Deels om populariteit te winnen in Rusland zelf en deels om de strijd tussen kapitalisten en imperialisten te laten wezen voor wat het was, om het socialisme te sparen.

In Brest- Litovsk gaan ze om de tafel met de Duitsers en moeten ze ondertekenen dat ze vrede besluiten. Hierbij raken ze Polen, Oekraïne, Finland en Baltische provincies kwijt.

In juli proberen de Duitsers bij de Marne een overwinning door te drukken, dit mislukt. Er komt een chaotische situatie doordat de Duitsers verliezen en zich terug moeten trekken. Op het moment dat er in gezien word dat Duitsland gaat verliezen, trekt de legermacht zich terug en geeft de macht weer over aan het volk.

In Duitsland zelf breken opstanden uit. In November krijgt de SPD (links) de macht in handen. De republiek wordt uitgeroepen. De SPD kan alleen in het zadel blijven zitten door de communistische opstanden de kop in te drukken m.b.v. het leger.

In de westerse democratieën waaide in de jaren dertig een sterke pacifistische wind. Dit was het sterkst merkbaar in Frankrijk waarbij niemand zat te wachten op een herhaling van de grote oorlog 1,4 miljoen Franse doden. De franse militaire strategie was dan ook defensief en gericht op het sparen van mensenleven. Politiek gezien was Frankrijk ook een onmogelijk land geworden er was een groot politiek extremisme met een relatief grote aanhang. Bij rechts was er veel bewondering voor Mussolini en Hitler bij links voor de sovjet Unie. Een land in tweedeling dus.

Dit speelde ook wel in de V.S. en Groot Brittannië, ook in deze landen was er een afschuw van bloedvergieten. Een gebrek aan eenheid maakte het voeren van een buitenlandsbeleid lastig. Dit was vooral in Groot Brittannië het geval, waar de upperclass hun sympathie voor de dictators in het buitenland niet onder stoelen of banken schoven. Chamberlain die geen partij wou kiezen, werdt dan ook kampioen in politieke verzoeningen aan de dictators.

De Amerikanen begonnen zich te isoleren en maakten wetten, dat landen die het leveren van wapens aan oorlogszuchtige landen verbood.

Hitler doorzag feilloos de mogelijkheden van de verdeeldheid van de wereld om Duitsland heen. Met zijn tactiek van zwaar verbaal geweld gevolgd door relatief beperkte, concrete eisen, joeg hij de rest van het Westen de stuipen op het lijf, om het daarna allemaal minder erg te doen voorkomen. Toen hij in 1933 uit de volkenbond stapte creëerde hij een probleem, dit deed hij echter op een dusdanige wijze, dat de Fransen en de Engelsen niks anders konden doen dan hem zijn zin geven.

In 1934 deed hij een staatsgreep in Oostenrijk waarbij de kanselier van Oostenrijk werd vermoord. Het waren niet de Engelsen en de Fransen, maar de Italianen die met een mobilisatie van hun leger Duitsland ervan weerhield zich met Oostenrijk te bemoeien.

In 1935 stemden de inwoners van Saarland, onder druk van de Nazieagitatie, voor hereniging met Duitsland, en niet veel later dat jaar, begon Hitler een groot leger op te bouwen.

Dit was echter tegen het verdrag van Versaille in.

In 1936 ging Hitler legertjes plaatsen, dit deed hij als tegenmaatregel van het Frans Russische pact. Hij bezette het Rijnland. De Fransen en Britten grepen (weer) niet in.

Ondertussen woede in Spanje ook nog eens een burgeroorlog. Deze begon toen koning Alfons XIII de benen had genomen. De nieuwe “regering” zette een uitgebreid programma met hervormingen in gang. De belangrijkste punten waren de scheiding tussen kerk en staat, ruime autonomie voor Catalonië, herverdeling land van de grootgrondbezitters. De conservatieven ging dit veel te ver, de linkse aanhang ging het juist weer niet ver genoeg. Toen in 1933 de regering in handen kwam van de conservatieven, verdween hun populariteit al snel. Dit kwam vooral door hun handelswijze tegenover de oppositie. In 1936 verenigden de progressieve krachten zich in een volksfront, deze behaalden een meerderheid in het parlement, en de hervormingen werden weer ter hand genomen. In ditzelfde jaar ontketende een groep militairen onder leiding van Franco, een opstand die zou uitlopen in een driejaar durende burgeroorlog. Franco overwon, en vestigde een autoritair bewind, over een uitgeput land. Wat er in Spanje gebeurd was, was slechts een voorproefje op wat de rest van Europa te wachten stond. De regering slaagde er niet in wapens te kopen in Groot Brittannië, Frankrijk of de verenigde staten die hun wetgeving zodanig hadden uitgebreid dat burgeroorlogen er ook onder vielen. Deze politiek liep op een fiasco uit omdat Duitsland, Italië en de Sovjet Unie wel steun gaven. De Spaans burgeroorlog had bovendien het gevolg dat Hitler en Mussolini elkaar vonden in de As Rome-Berlijn. Met Japan sloot Duitsland een anti Komintern pact, hier sloot Italië zich later ook bij aan.

Japan had in 1937 met bijzonder veel geweld China al aangevallen en grote delen van het land onder controle gekregen.

Bij de Anschluss van Oostenrijk bij Duitsland had Duitsland er al 6 miljoen burgers bij. Hitler had nu zijn oog laten vallen op de 3 miljoen ontevreden Duitsers in Sudetenland, een deel van Tsjecho-Slowakije. Hitler stookte de Sudeten Duitsers flink op, die onder druk van Frankrijk en Groot Brittannië toegaven, dit was voor Hitler alleen maar reden de eisen op te voeren. Een oorlog leek onvermijdelijk totdat Hitler Chamberlain en Daladier uitnodigde voor een conferentie in München, daar accepteerden beide Hitler’s voorwaarden waarmee het doodvonnis voor de Tsjechen getekend was.

Deze praktijken bleken echter niets anders te zijn, dan uitstel van de oorlog.

In maart 1939 annexeerde Hitler de Bohemen en Moravie en verklaarde Slowakije zich onafhankelijk. Mussolini had ondertussen Albanië bezet. In het Westen begon men zich nu eindelijk voor te bereiden op een oorlog.

De Britten geven garanties aan Polen, Roemenië en Griekenland, probeerden tot een anti Duitse alliantie met de Sovjet Unie te komen. Daarvoor waren ze echter al te laat, want eerder dat jaar in augustus hadden de Duitsers al een non-agressie en vriendschapsverdrag gesloten met de Sovjet Unie. Deze ging zelfs zover, dat Duitsland en de U.S.S.R. Polen zouden verdelen.

Ruim een miljoen soldaten, voorgegaan door pantserdivisies en massale steun van de luftwaffe hadden Polen was in een oogwenk overgenomen. Twee weken later namen de Sovjets de oostelijke helft in handen, en vestigden zich in de baltische staten. In november 1939 vielen de Russen Finland binnen. Het land verzette zich heldhaftig, maar in maart 1940 begonnen ze toch in te zien, dat ze niet tegen de Sovjets opgewassen waren.

Het Westen wimpelde Hitler’s toespelingen op vrede af, maar bleven hopen een oorlog te kunnen voorkomen. Dat dit niet het geval was, bleek toen Duitsland in april 1940 Denemarken en Noorwegen overrompelde. De maand daarop waren Nederland, België, Luxemburg en Frankrijk aan de beurt. De Duitsers waren iets meer tijd kwijt dan ze gedacht hadden, maar kregen de landen er wel onder. Na de val van Parijs op 13 juni 1940, gaven ook de Fransen zich gewonnen. In Juni 1940 viel Italië Griekenland binnen en bond zich hiermee aan Hitler.

Churchill sinds mei 1940 de nieuwe premier van Groot Brittannië, kon de Britten niks goeds beloven, hij zwoer een oorlog tegen Duitsland te voeren. De V.S. begon wel aan zijn roep om hulp te voldoen. Een verdeelde Amerikaanse bevolking de helft vond dat de Verenigde Staten zich niet met Europa moest bemoeien, de andere helft zag Hitler als een bedreiging.

Roosevelt hoorde bij de 2e helft en zag Groot Brittannië als een belangrijk punt in de slag om Europa. In 1941 Trede het land-lease beleid in werking waarin levering op krediet van wapens, grondstoffen en voedsel aan allen die in oorlog met de As waren, de dienstplicht werd ingevoerd en er werd begonnen aan de opbouw van een leger, luchtmacht en marine. Amerika had in deze periode ook te kampen met hoge werkloosheidscijfers en was dus eigenlijk wel blij dat ze haar zicht op het buitenland kon richten. Dit zorgde voor meer rust in eigen land en meer werkgelegenheid…

Na de val van Frankrijk begon Duitsland een aanval op Groot Brittannië voor te bereiden, de Duitsers waren hier nog niet klaar voor, want deze invasie vereiste vooral superioriteit in de lucht.

De luchtaanvallen bereikten hun hoogtepunt in de herfst van 1940, daarna draaide het tij en wist de Royal Air Force het de Duitsers juist steeds moeilijker te maken.

Het pact tussen Duitsland en de U.S.S.R. heeft niet lang stand gehouden, terwijl de Duitsers bezig waren met hun oorlog in het westen, brachten de Sovjets de Baltische staten onder hun controle.

Dit was een doorn in het oog van de Duitsers en begin 1941 dwong Hitler dan ook Roemenie, Bulgarije en Hongarije zich aan te sluiten bij de As, waarna hij er troepen stationeerde.

Ook Joegoslavië en Griekenland, waar de Italianen weinig voortgang hadden geboekt, werden bezet. Hiermee had Hitler de weg naar de Sovjet Unie geopend.

In de zomer van 1942 hadden de as-landen hun grootste territoriale uitbreiding. De Sovjets bleven echter hard doorvechten, de regering en economie waren niet op vitale delen geraakt.

Noord Afrika was een decor voor de strijd tussen de Engelsen, die de Italianen uit Egypte hadden verdreven en het Duitse korps onder leiding van Rommel. Continu wisselende kansen. Even leek het er op als of de Duitsers heer en meester werden over de middellandse zee.

Op 7 december 1941 voerden Japanse bommenwerpers een aanval op Pearl Harbor uit. De daarop volgende dag verklaarde de Verenigde Staten en Groot Brittannië, Japan de oorlog, waarna de Duitsers en de Italianen de Verenigde Staten weer de oorlog verklaarden. Zonder de Amerikaanse vloot hadden de Japanners vrij spel, in een relatief korte periode wisten zij te veroveren; Maleisië, Singapore, de Filippijnen, Nederlands Indië, en bedreigden ze Australië en Nieuw Guinea. Ook schenen ze klaar te zijn voor India. In alle landen kregen zij hulp van de tegenstanders van het Europees Imperialisme.

Tot slot wisten de Duitse U-boten zeer veel geallieerde schepen tot zinken te brengen, zij kropen in 1942 door het oog van de naald.

Naast de Sovjet Unie, de Verenigde Staten en Groot Brittannië hadden in januari van 1943 nog 23 landen zich verbonden met het pact tegen de as. Duitsland. Mede hierdoor werd Australië gebruikt als strijdfront tegen Japan.

De Sovjet Unie pleite voor een tweede front, de geallieerden beperkten zich echter tot luchtaanvallen, die vele burgerslachtoffers hebben gekost. Pas in februari 1943 was het risico van de Duitse onderzeeërs tot redelijk niveau beperkt. Dit kwam mede doordat Engelsen de enigma codeermachine buitgemaakt hadden en zo de Duitse informatie gelijk met de Duitsers kregen en er hun voordeel mee konden doen.

In mei 1943 waren de Duitsers verslagen in Afrika en de middellandse zee was hiermee weer geopend. De Engelsen hadden hier gezegevierd.

De winter van 1942-1943 bracht ook een enorme omkeer aan het oostfront. Terwijl Stalin er alles aandeed om Stalingrad te behouden, was Hitler minstens zo hard bezig de stad te veroveren. Toen het leek dat Stalingrad zou vallen wisten de Sovjets de Duitsers in een val te lokken. Dit koste de Duitsers 200.000 doden en 100.000 krijgsgevangen. Ook de winter die de Duitsers eigenlijk overviel en de mislukte bevoorradingen speelden hier een belangrijke rol in.

In de loop van 1943 begonnen veel Amerikaanse goederen de Sovjet Unie binnen lopen, deze konden namelijk ook gebruik maken van het lend-lease programma. Deze hulp heeft de Sovjets enorm geholpen toch kon het niet voorkomen dat 6 miljoen soldaten en 15 tot 20 miljoen burgers omkwamen.

Een campagne van de Britten, Amerikanen en Canadezen in de zomer van 1943 resulteerde in de verovering van Sicilië en de val van Mussolini.

De Europese kust was bijna een fort geworden, dat door de Duitsers zo was gebouwd dat er een goede onderlinge infrastructuur was. De Duitsers hadden een invasie bij het nauw van Calais verwacht, maar deze kwam juist aan de kust van Normandië.

Aan de invasie op 6 juni 1944 namen 10.00 vliegtuigen, honderden oorlogsschepen en 400 landingsvaartuigen deel. Op de eerste dag werden er 130.00 man aan wal gezet, en dit was binnen een maand een miljoen. De opmars liep voorspoedig en werd gesteund door het verzet.

In augustus werd Parijs bevrijd de opmars ging tot die tijd zeer voorspoedig. In december zette Duitsland echter een tegen offensief in “het Ardennenoffensief” maar deze werd neergeslagen mede door de onophoudende bombardementen op Duits grondgebied. In maart staken de Amerikanen de Rijn over, de weg naar Berlijn was geopend.

Op het oostfront maakten de Sovjets even grote vorderingen in 1944. De Duitsers werden verderven uit de Oekraïne, Wit Rusland en de Baltische staten. In Augustus stonden de Sovjets voor de poorten van Warschau. In februari 1945 waren de Sovjets nog slechts 65 kilometer verwijderd van Berlijn.

In het Westen bereikten de Amerikanen de Elbe op 100 kilometer van Berlijn, zij gaven de eer aan de Sovjets voor de laatste aanval op Berlijn. De geallieerden eisten van Hitler een onvoorwaardelijke overgave. Hitler gaf hier echter geen gehoor aan, maar beval tot de laatste man door te vechten. Hierdoor moest elke straat van Berlijn apart gewonnen worden. Op 30 april pleegde Hitler zelfmoord, zijn opvolger admiraal Downitz regelde de overgave van Duitsland.

Ondertussen was ook de enorme omvang van de Duitse misdaden tegen de mensheid aan het licht gekomen, neergeschoten gijzelaars, uitmoorden van hele dorpen, het laten doodwerken van gevangenen in concentratie kampen en bovenal de holocaust van 6 miljoen Joden.

De wereld was een moment stil van ongeloof.

Na drie moeizame jaren die vele slachtoffers hadden geëist voor de Verenigde Staten, die eiland voor eiland hadden moeten veroveren op de Japanners, kwam een overwinning in zicht. In het voorjaar op een kleine 500 kilometer van Japan zelf waren ze begonnen met een luchtoffensief tegen de Japanse industrie en de Japanse vloot.

Op 6 augustus 1945 laat een Amerikaans vliegtuig een atoombom op Hiroshima vallen. De stad word volledig verwoest 78.000 slachtoffers eist. Twee dagen later verklaart de Sovjet Unie Japan de oorlog en valt Mantsjoerije binnen. 9 augustus 1945 laten de Amerikanen de tweede atoombom vallen op Nagasaki vallen. Dit deed de Japanners besluiten zich over te geven en op 2 september word de overgave ook daadwerkelijk getekend.

De tweede wereld oorlog is tot een eind gekomen. De cijfers: 15 miljoen militairen die het leven hebben gelaten en 30 miljoen burgers, 25 miljoen gewonde militairen en ontelbaar veel tranen.